ギリシャ語のサイトですが、面白い写真を掲載しています。後日、時間ができたら、翻訳しようと思いますが、先に写真とギリシャ語本文と英語自動翻訳を載せておきます。
Ο περίφημος τάπητας του Pazyryk
The famous carpet of Pazyryk
Έφιππος πολεμιστής της στέπας (επιτοίχιο ύφασμα τάφου 5 του Pazyryk, Altai)[NOTE1]
Mounted warrior of the steppe (wall cloth of tomb 5 of Pazyryk, Altai)[NOTE1]
大草原の騎馬戦士（パジリク５号墳の壁の絨毯）
Τάπητας από τον τύμβο 5 του Pazyryk (προσαρμογή - ανακατασκευή χρωμάτων)
Carpet from tomb 5 of Pazyryk (adaptation - reconstruction of colours)
5号墳から出土したのが、このアニマル柄のカーペットだったのですね。
Λεπτομέρεια του τάπητα
Detail of the carpet
Η περιοχή της παράλιας Μαύρης Θάλασσας, ιδιαίτερα δε το βόρειο τμήμα της, απετέλεσε ζώνη όπου οι αλληλεπιδράσεις μεταξύ νομάδων και Ελλήνων υπήρξαν έντονες. Αξιομνημόνευτο και ενδεικτικό τεκμήριο τέτοιων αλληλεπιδράσεων, μάλιστα δε με αναφερόμενη πηγή τους νομάδες και αποδέκτη την Ελληνιστική τέχνη, αποτελεί η – θρυλούμενη – από μέρους των Μακεδόνων της Ελληνιστικής περιόδου υιοθέτηση διακοσμητικών θεμάτων των νομάδων! Πρόκειται για την καινοτομία στολισμού του ανδρώνα – χώρου εστιάσεως – Ελληνιστικών οικιών με μωσαϊκό του οποίου τα πρώτα, τουλάχιστον, θέματα υποστηρίζεται ότι αντλήθηκαν από τάπητες των νομάδων, τα λεγόμενα βαρβάρων υφάσματα, Eur. Ion. 1159,[9_204] ίσως δε για αυτόν τον λόγο οι Ρωμαίοι απεκάλεσαν τα μωσαϊκά με τον όρο opus barbaricum![9_205]
The area of the Black Sea coast, especially its northern part, was a zone where interactions between nomads and Greeks were intense. A memorable and indicative evidence of such interactions, indeed with the nomads as the source and the Hellenistic art as the recipient, is the - legendary - adoption of decorative themes of the nomads by the Macedonians of the Hellenistic period! This is the innovation of decorating the androna - the focal area - of Hellenistic houses with a mosaic whose first, at least, themes are claimed to have been derived from nomad carpets, the so-called barbarian fabrics, Eur. Ion. 1159,[9_204] and perhaps for this reason the Romans called the mosaics opus barbaricum![9_205]
黒海沿岸の地域、特にその北部は、遊牧民とギリシア人の交流が盛んな地域であった。このような交流の中で、遊牧民が発信源となり、ヘレニズム芸術が受信源となった、記憶に残る重要な証拠が、ヘレニズム時代のマケドニア人が、遊牧民の装飾テーマを取り入れたという伝説的なものである! これは、ヘレニズム時代の家屋の中心部であるアンドローナをモザイクで飾るという革新的なもので、その最初のテーマは、少なくとも遊牧民のカーペット、いわゆる蛮族の織物から派生したと主張されている。 おそらくこの理由から、ローマ人はモザイクを opus barbaricum （野蛮人の作品）と呼んだのである！
Εικ. 9_27: Τάπητας από τον τύμβο 5 του PazyrykFig. 9_27:
Carpet from tomb 5 of Pazyryk
Η διάχυση αυτή των διακοσμητικών θεμάτων μέσω των ταπήτων των ποιμενικών πληθυσμών ή με άλλα μέσα άγγιξε ακόμη και την Κίνα, όπου στοιχεία τους υιοθετήθηκαν για την διακόσμηση των αρμάτων του πρώτου Αυτοκράτορα, σε κεραμεικά πλακίδια του συγκροτήματος του τάφου του κ.α.![9_206] Την επαφή, άλλωστε, των ποιμενικών πληθυσμών με τον χώρο που έμελλε να αποτελέσει την Κίνα, ιδιαίτερα δε αυτών του πολιτιστικού κύκλου Pazyryk, επιβεβαιώνει η ανεύρεση στους τύμβους των ορέων Altai χαρακτηριστικών έργων Κινεζικής κατασκευής όπως μεταξωτών υφασμάτων, στιλπνών ξύλινων τεχνουργημάτων (lacquer), ορειχάλκινου καθρέπτη τύπου Τ κ.ά.[9_207]
The diffusion of these decorative themes through the carpets of pastoral populations or by other means even reached China, where elements of them were adopted for the decoration of the chariots of the first Emperor, on ceramic tiles of the complex of his tomb etc.! [9_206] The contact, moreover, of the pastoral populations with the area that was to become China, especially those of the Pazyryk cultural circle, is confirmed by the discovery in the tombs of the Altai Mountains of characteristic works of Chinese manufacture such as silk fabrics, polished wooden artefacts (lacquer), a brass T-type mirror, etc.[9_207]
これらの装飾的なテーマは、牧畜民のカーペットやその他の手段によって中国にも伝わり、初代皇帝の戦車の装飾や墓の複合施設のセラミックタイルなどにその要素が採用された。さらに、牧畜民が後に中国となる地域、特にパジリク文化圏の人々と接触していたことは、アルタイ山脈の墓から、絹織物、磨かれた木製品（漆）、真鍮製のT型鏡など、中国製の特徴ある作品が発見されたことで確認されている。
Ύφασμα από τάφο του Pazyryk εικονίζον γυναίκες με πέπλο και θυμιατήρι (αριστ.), άνάλογο από τους Δελφούς φερόμενο ομοίως από πεπλοφόρο (δεξιά)[9_207a]
Fabric from the tomb of Pazyryk depicting women with veil and censer (left), analogue from Delphi, similarly carried by a pallbearer (right)[9_207a]
パジリクの墓から出土した、ベールを被り、香炉を持つ女性を描いた布（左）、デルフィの類似品（右）
Επιχειρώντας εν προκειμένω μια πιο αναλυτική, λεπτομερειακή και διεισδυτική θεώρηση θα προβούμε σε περαιτέρω παρατηρήσεις και θα αναφερθούμε στις υπάρχουσες διχογνωμίες επί του θέματος. Ο χώρος εστιάσεως των Μακεδονικών οικιών συνεδέετο με τα συμπόσια και την, μέσω αυτών, προβολή στα μάτια των προσκεκλημένων – συνδαιτημόνων. Τα ίδια τα επιδαπέδια μωσαϊκά έχει υποστηριχθεί ότι ήταν κατασκευασμένα ώστε να παρέχουν μιάν ελκυστική θέα στους συνδαιτημόνες οι οποίοι πλάγιαζαν σε ανάκλιντρα κατά μήκος των τοίχων του δωματίου.[9_208] Τα Μακεδονικά συμπόσια προέκυψαν ως μετεξέλιξη αυτών της κλασικής περιόδου, αμφότερα δε έχουν τις ρίζες τους σε πρακτικές της Εποχής του Χαλκού, όπου ο Salzmann τοποθετεί και το πρώτο δείγμα των υπό συζήτηση βοτσαλωτών μωσαϊκών.[9_209] Από την άποψη αυτή τα Μακεδονικά συμπόσια μικρή σχέση έχουν με παράλληλη πρακτική των νομάδων οι οποίοι βέβαια εστερούντο μόνιμων ενδιαιτημάτων ενώ και η σχετική συμποσιακή δραστηριότητα και κουλτούρα του οίνου υπήρξαν σε αυτούς απούσες .. Η συνήθεια, επί παραδείγματι, των Σκυθών να κατασκευάζουν κύπελλα πόσεως από το κρανίο των ηττημένων εχθρών τους, Hdt. 4.64-65, δεν έχει το ανάλογό του πουθενά στον Ελληνικό κόσμο[9_210] αποτελεί δε χαρακτηριστική απόδειξη του χάους που χώριζε την συμποσιακή πρακτική των νομάδων από αυτήν των Ελλήνων .. Εν πρώτοις λοιπόν το πολιτιστικό αλλά και το αρχιτεκτονικό πλαίσιο του μωσαϊκού του Μακεδονικού ανδρώνα διέφερε από των ταπήτων των νομάδων, οι οποίοι συχνά εχρησιμοποιούντο σε ταφικό πλαίσιο.[9_211]
In attempting a more analytical, detailed and penetrating consideration in this regard, we will make further observations and refer to the existing controversies on the subject. The focal point of the Macedonian houses was associated with the banquets and, through them, the projection in the eyes of the invited guests - conventioneers. The floor mosaics themselves have been argued to have been constructed to provide an attractive view for the guests who were seated in recliners along the walls of the room.[9_208] Macedonian banquets emerged as a development of those of the Classical period, but both have their roots in Bronze Age practices, where Salzmann places the first example of the pebbled mosaics under discussion. [9_209] From this point of view, the Macedonian symposia have little to do with the parallel practice of the nomads who, of course, lacked permanent habitats and the related symposium activity and wine culture were absent in them. The custom, for example, of the Scythians to make drinking cups from the skulls of their defeated enemies, Hdt. 4.64-65, has no analogue anywhere in the Greek world[9_210] and is characteristic proof of the chaos that separated the symposial practice of the nomads from that of the Greeks. In the first place, therefore, the cultural and architectural context of the mosaic of the Macedonian androna differed from that of the carpets of the nomads, which were often used in a funerary context.[9_211]
この点に関して、より分析的で、深い考察を試みるにあたり、このテーマに関する既存の論争を参照しながら、更なる観察を行うことにする。マケドニアの家屋の中心は宴会であり、招待客の目に映ることに関連していた。床モザイクは、部屋の壁に沿ってリクライニングチェアに座っている客に、魅力的な眺めを提供するために作られたと主張されている。
マケドニアの宴会は古典期の宴会の発展形として生まれたが、そのルーツはどちらも青銅器時代の慣習にあり、Salzmannは現在議論されている小石のモザイクの最初の例をあげている 。 この観点からすると、マケドニアのシンポジウムは、もちろん定住地を持たず、関連するシンポジウム活動やワイン文化が存在しなかった遊牧民の並行した習慣とほとんど関係がない。例えば、スキタイ人が敗れた敵の頭蓋骨から酒杯を作るという習慣は、ギリシア世界のどこにも類似点がなく、遊牧民のシンポジウムの習慣とギリシア人のそれとが混沌としていたことを特徴づける証拠である。したがって、そもそもマケドニアのアンドローナのモザイクの文化的・建築的文脈は、葬儀の文脈で使われることの多かった遊牧民の絨毯のそれとは異なっていた。
Από την άλλη η άποψη ότι τα πρώτα ψηφιδωτά μωσαϊκά αντέγραψαν θέματα από τάπητες έχει τους υποστηρικτές αλλά και τους αντιπάλους της,[9_212] ενώ ερευνητές έχουν αναγνωρίσει Ελληνικές επιρροές ακόμη και σε αυτόν τον τάπητα του Pazyryk και σε λοιπά τεκμήρια των εκεί τύμβων! Στον τελευταίο έχουν αποδοθεί ποικίλες προελεύσεις, ενώ και η χρονολόγηση των ομώνυμων τύμβων Σκυθών / Σακών αρχηγών στα όρη Altai (σημερινό Καζακστάν και Μογγολία) είναι αμφιλεγόμενη, τοποθετούμενη ασαφώς μεταξύ πέμπτου και τρίτου αι. π.Χ.[9_213] Αν σημειώσουμε ότι η κατασκευή ψηφιδωτών μωσαϊκών έλαβε χώραν στα τέλη της κλασικής περιόδου κυρίως δε κατά την Ελληνιστική περίοδο,[9_214] τότε ο τάπητας του Pazyryk δύσκολα μπορεί να θεωρηθεί ότι απετέλεσε πηγή εμπνεύσεως για τους Έλληνες, χωρίς όμως αυτό να μπορεί να αποκλειστεί με βεβαιότητα .. Είναι χαρακτηριστικό εν προκειμένω ότι πρώϊμο ψηφιδωτό μωσαϊκό της Ολύνθου έχει χαρακτηρισθεί από τον ανασκαφέα του ως δείγμα προβαρβαρικόν, opus prae-barbaricum, ενώ από τον ίδιο θεωρήθηκε ως το αρχαιότερο δείγμα αφηρημένης τέχνης, χιλιετίες πρίν τον Kandinsky, άποψη που – όμως – αντιμετωπίσθηκε με συγκατάβαση από τον Ανδρόνικο![9_215] Επιμένοντας λίγο στο σημείο αυτό σημειώνουμε επιγραμματικά ότι στοιχεία ‘αφηρημένης τέχνης’ απαντώνται επίσης στο περιώνυμο μωσαϊκό από το Μέγαρον 2 του Γορδίου, χρνολογούμενο από τον ένατο / όγδοο αι. π.Χ.,[9_216] αλλά και σε αυτό της ασάρωτης οικίας από την Πέργαμο,[9_217] τεκμήρια τα οποία είναι ικανά για την αμφισβήτηση της απόψεως Ανδρόνικου![9_218] Άλλωστε πιθανά στοιχεία ‘αφηρημένης τέχνης’ φαίνεται να παρέχονται και από μωσαϊκά προερχόμενα από την Κόρινθο, το Ηράκλειον Καμπανίας (Herculaneim), το Δίον (Έπαυλη του Διονύσου) κ.α.[9_219] Επανερχόμενοι στο μωσαϊκό της ασάρωτης οικίας σημειώνουμε ότι αποτελεί έργο του ψηφοθέτη Σώσου από την Πέργαμο, σχετίζεται δε με την προκατάληψη ότι τα υπολείμματα τροφής στο πάτωμα προορίζονταν για τους θεούς. Αντίγραφο του παραπάνω έργο του Ηρακλίτου κοσμούσε Ρωμαϊκή οικία της περιόδου Αδριανού, τηρείται δε στο Μουσείο Βατικανού.[9_220]
On the other hand, the view that the first mosaics copied themes from carpets has its supporters and opponents,[9_212] while researchers have identified Greek influences even in this carpet of Pazyryk and in other evidence of the mounds there! The latter has been attributed a variety of origins, while the dating of the homonymous Scythian / Saka chieftain tombs in the Altai Mountains (present-day Kazakhstan and Mongolia) is also controversial, placed vaguely between the fifth and third centuries BC. [9_213] If we note that the manufacture of mosaic mosaics took place at the end of the Classical period, especially during the Hellenistic period,[9_214] then the Pazyryk carpet can hardly be considered to have been a source of inspiration for the Greeks, but this cannot be excluded with certainty. It is characteristic in this respect that the early mosaic mosaic of Olynthos has been characterized by its excavator as a pre-Barbarian example, opus prae-barbaricum, while it was considered by him as the oldest example of abstract art, millennia before Kandinsky, a view that - however - was treated with condescension by Andronicus! [9_215] Insisting a little on this point, we note briefly that elements of 'abstract art' are also found in the famous mosaic from Megaron 2 of Gordium, dating from the ninth / eighth century BC, [9_216] but also in that of the asarotic house from Pergamum,[9_217] evidence which is sufficient to challenge Andronicus' view![9_218] Besides, possible evidence of 'abstract art' seems to be provided by mosaics from Corinth, Herculaneim (Herculaneum), Dion (the mansion of Dionysus), etc. Returning to the mosaic of the asarotic house, we note that it is the work of the votive Sossos of Pergamum, and is connected with the superstition that the remains of food on the floor were intended for the gods. A copy of the above work by Heraclitus adorned a Roman house of Hadrian's time, and is kept in the Vatican Museum.[9_220]
一方、最初のモザイクは絨毯からテーマをコピーしたとする見解には賛成派と反対派があり、研究者はパジリクのこの絨毯や同地の墳墓の他の証拠にもギリシャの影響を確認している。また、アルタイ山脈（現在のカザフスタンとモンゴル）にある同名のスキタイ／サカ族の首長墓の年代についても、紀元前5世紀から3世紀の間という曖昧な位置づけで、さまざまな起源が指摘されている。 モザイク画の製作が古典期の終わり、特にヘレニズム期に行われたことに注目すれば、パジリク絨毯がギリシャ人のインスピレーション源になったとは考えにくいが、確実に否定できるわけではない。この点で、オリュントスの初期モザイクは、発掘者によってバルバリア以前の例、オプス・プレ・バルバリカムとして特徴づけられ、一方でカンディンスキーより何千年も前の抽象芸術の最も古い例と見なされているのが特徴であり、この見解は、しかしアンドロニコスによって慇懃に扱われている。
この点に少しこだわって、「抽象芸術」の要素は、紀元前9～8世紀のゴルディウムのメガロン2号墳の有名なモザイクや、ペルガモムのアサロスの家のモザイクにも見られることを簡単に書いておくが、この証拠はアンドロニコスの見解に異議を唱えるに十分である。 さらに、「抽象芸術」の証拠は、コリント、ヘルクラネイム（ヘルクラネウム）、ディオン（ディオニュソスの邸宅）などのモザイク画によって提供されているようである。アサロスの館のモザイクに話を戻すと、この作品はペルガモンの奉納者ソッソスの作品であり、床に落ちた食べ物の残骸は神々に捧げるものであるという迷信と結びついていることに注目したい。ヘラクレイトスによる上記の作品の複製は、ハドリアヌス帝時代のローマの家を飾り、バチカン博物館に保管されている。
Άλλο δείγμα από την Πέλλα, νεώτερο αυτό, εκτιμήθηκε ότι ακολουθεί τις συμβάσεις της ερυθρόμορφης αγγειογραφίας,[9_221] παρέχοντάς μας έτσι αποδείξεις για την ύπαρξη συνέχειας με το παρελθόν εκεί όπου μερίδα αρχαιολόγων ανακαλύπτει ρήξεις και αντιγραφές από τους νομάδες! Παραμένοντας στο ίδιο θέμα της ταυτοποιήσεως επιρροών σε τεκμήρια παραστατικής τέχνης σημειώνουμε τοιχογραφία προσομοιάζουσα σε επιτοίχιο κρεμαστό ύφασμα η οποία διακοσμούσε τάφο στο Δίον και έφερε χαρακτηριστική παράσταση λεόντων βαδιζόντων σε πομπή. Για το τελευταίο αυτό στοιχείο έχουν προταθεί αποκλίνουσες ερμηνείες από τους αρχαιολόγους. Έτσι η Judith Lerner του αποδίδει Αχαιμενιδική προέλευση,[9_222] ενώ ο Boardman το έχει συσχετίσει με παράλληλα από τον τύμβο 5 του Pazyryk,[9_223] αν και το θέμα εμφανίζεται επίσης σε χρυσοκέντητο υφαντό από τάφο του Κορωπίου, μάλιστα του πέμπτου αι. π.Χ![9_224]
Another sample from Pella, this newer one, was estimated to follow the conventions of red-shaped pottery,[9_221] thus providing us with evidence of continuity with the past where some archaeologists discovered ruptures and copies from the nomads! Remaining on the same theme of identifying influences in evidence of figurative art, we note a mural similar to a wall hanging which decorated a tomb at Dion and bore a characteristic representation of lions walking in procession. Divergent interpretations have been proposed by archaeologists for this latter element. Thus Judith Lerner attributes it to an Achaemenid origin,[9_222] while Boardman has associated it with a parallel from tomb 5 at Pazyryk,[9_223] although the subject also appears on a gold-embroidered weaving from a tomb at Koropi, indeed of the fifth century BC![9_224]
ペラから出土した別のサンプルは、より新しいものですが、赤色陶器の慣習に従っていると推定され、遊牧民による断絶や複製を発見した考古学者もいた過去との連続性を示す証拠となっている。造形芸術の証拠から影響を特定するという同じテーマに沿って、ディオンの墓を飾った壁掛けに似た壁画に注目しよう。この壁画については、考古学者によってさまざまな解釈が提示されている。ジュディス・ラーナーはこれをアケメネス朝起源とし、ボードマンはこれをパジリクの5号墓にある並列図と関連付けているが、この主題はコロピの墓の金刺繍織物にも現れており、まさに前5世紀である！ 。
Εικ. 9_29: Μωσαϊκό από το Μέγαρον 2 του ΓορδίουFig.
9_29: Mosaic from Megaron 2 of Gordium
ゴーディウムのメガロン２号墳墓から出土したモザイク
あれ？と思ったのが、九州の装飾古墳に、この配色の壁画があったなということです。幾何学模様になっているのも同じです。
Αν και ο Rudenko υποστήριξε ότι δεν είχε εντοπίσει ίχνη Ελληνικής επιρροής στους τύμβους του Pazyryk,9_225 πλείστοι άλλοι παλαιότεροι και νεώτεροι ερευνητές διαφωνούν μαζύ του, παρέχοντας πληθώρα τέτοιων συσχετίσεων.9_226 Σύμφωνα με την Kawami οι Ελληνικές επιρροές στους νομάδες του Pazyryk συνήθως επισκιάζονται από την εξωτική φύση των έργων τέχνης. Η ίδια έχει υποστηρίξει την κατασκευή των σχετικών έργων τέχνης από τοπικούς καλλιτέχνες οι οποίοι όμως βασίζονταν στο Ελληνικό εικονιστικό θεματολόγιο,9_227 όμως άλλοι ερευνητές, όπως ο Gaebel, διατείνονται ότι τουλάχιστον τα έργα χρυσοτεχνίας του Pazyryk υπήρξαν Ελληνικά επιτεύγματα!9_228
Although Rudenko claimed that he had not found traces of Greek influence on the Pazyryk tombs,9_225 most other older and younger researchers disagree with him, providing a plethora of such associations.9_226 According to Kawami, the Greek influence on the nomadic Pazyryk tombs is usually obscured by the exotic nature of the artworks. She has argued that the relevant artworks were made by local artists who were, however, based on the Greek iconic theme,9_227 but other scholars, such as Gaebel, argue that at least the Pazyryk goldsmithing works were Greek achievements!9_228
ここで元記事の中の写真が１枚、見えなくなっていますが、写真のタイトルが以下です。
Ο αρπακτικός - επιθετικός γρύπας με αγκαθωτή / ιχθυόμορφη χαίτη θεωρείται τυπικώς Ελληνικό θέμα το οποίο μετανάστευσε ανατολικά με την μεσολάβηση και της Ελληνικής και Ελληνίζουσας Μαύρης Θάλασσας, απαντάται δε στους αρχαιότερους τύμβους 1 και 2 του Pazyryk.9_229 Η τετραπλή σπείρα η οποία έχει εντοπισθεί σε Ελληνιστικά υφαντά στην Δύση αλλά και στο λεκανοπέδιο Tarim απαντάται επίσης σε ένα από τα περιθώρια του ονομαστού τάπητα του Pazyryk!9_230 Άλλο χαρακτηριστικό τεχνουργημάτων από το Pazyryk, αλλά και από το Noin Ula, συνιστά η λεγομένη συγκεντρική σχεδίαση η οποία απαντά στα Ελληνιστικά μωσαϊκά από τον δεύτερο αι. π.Χ.9_231
The predatory-aggressive griffin with a spiny/fish-like mane is considered a typically Greek subject that migrated eastward with the mediation of both the Greek and Hellenistic Black Sea, and is found in the oldest mounds 1 and 2 of Pazyryk.9 _229 The fourfold spiral which has been found in Hellenistic weavings in the West and in the Tarim basin is also found in one of the margins of the nominal carpet of Pazyryk!9_230 Another characteristic of artifacts from Pazyryk, but also from Noin Ula, is the so-called concentric design which is found in Hellenistic mosaics from the second century BC.9_231
Μέδουσα - Bes από το Pazyryk & το Ιερό του Ώξου
Medusa - Bes from Pazyryk & the Sanctuary of Auxos
Η επίδραση των Μακεδονικών μωσαϊκών στην εικονογραφία της Κίνας, ασκηθείσα μέσω των νομάδων ή άμεσα, φαίνεται ότι συνεχίσθηκε επί μακρόν, όπως άλλωστε δείχνουν αισθητικές επιλογές στο ένδυμα του ανδρός από το Yingpan. Πράγματι σε αυτό απαντούν έξι διαφορετικά σύνολα γυμνών μορφών και ζώων (αιγών και βοοειδών), εναλλασσόμενα με ροδιές. Η στάση και η συγκρότηση εν γένει αυτών των γυμνών ερώτων έχει κριθεί ως σαφώς δυτικού ύφους. Κάθε ένα από τα έξι σύνολα αποτελείται από ζεύγος αντωπών ανθρώπινων μορφών σε συγκλίνουσες ή αποκλίνουσες στάσεις, φερουσών δόρυ ή ξίφος, με τις χλαμύδες να ανεμίζουν αναρτημένες από τους ώμους τους. Η στάση και η σύνθεση των μορφών εκτιμάται ως παρόμοια με αυτήν σε μωσαϊκό από την Οικία της αγαθής τύχης στην Όλυνθο καθώς και την Έπαυλη της απαγωγής της Ωραίας Ελένης και τον Οίκο του Διονύσου στην Πέλλα.[9_232]
The influence of Macedonian mosaics on the iconography of China, exerted through the nomads or directly, seems to have continued for a long time, as aesthetic choices in the clothing of the Yingpan man show. Indeed, six different sets of naked figures and animals (goats and cattle) are found in it, alternating with pomegranates. The pose and constitution in general of these nude quoits has been judged to be of a distinctly Western style. Each of the six sets consists of a pair of upright human figures in converging or diverging poses, carrying spears or swords, with their chlamys suspended from their shoulders. The pose and composition of the figures is estimated to be similar to that in a mosaic from the House of Good Fortune at Olynthos as well as the Villa of the Abduction of Helen of Beauty and the House of Dionysus at Pella.[9_232]
Κάλυμμα κεφαλής ανδρός (Pazyryk, Altai)Men's headgear (Pazyryk, Altai)
Θέματα ανθέων πάσης φύσεως προερχόμενα από το Ελληνικό κλασικό θεματολόγιο απαντούν επίσης στο Pazyryk.9_233 Η συνεχόμενη σπείρα εμφανίζεται στον δεύτερο τύμβο, όμως τα Ελληνικά υποδείγματά της εντοπίζονται μεταξύ άλλων σε Κορινθιακά ανάγλυφα αγγεία9_234 αλλά και σε Κερκυραϊκό σήμα,9_235 αμφότερα του εβδόμου / έκτου αι. π.Χ.
Σε δερμάτινο διακοσμητικό ιπποσκευής του Pazyryk 1 το κέντρο ανθεμίου κατέχει κεφαλή Μέδουσας,9_236 στοιχείο το οποίο συναντάται σε διάφορες θέσεις της νότιας Ρωσίας, όπως για παράδειγμα σε μεσόμφαλη φιάλη από το Kul Oba της Κριμαίας.9_237 Η κεφαλή στην φιάλη του Kul Oba έχει από μερίδα ερευνητών αποδοθεί στον θεό Bes, του οποίου η απεικόνιση ομοιάζει με της Μέδουσας, το θέμα δε παρέχει αφορμή για έναν σύντομο εμβόλιμο σχολιασμό των διαχρονικών και διαπεριφερειακών συσχετίσεων όπως αυτές εκδηλώνονται στις θρησκευτικές ιδέες και την τέχνη. Σημειώνεται εν προκειμένω ότι έχει εντοπισθεί ομοιότητα ως προς τα χαρακτηριστικά αλλά και την εικόνα τους μεταξύ του Αιγυπτιακού θεού Bes,9_238 της Χεττιτικής – Αιγαιακής θεάς Kubaba – Κυβήβης9_239 και της Μέδουσας.9_240 Η τελευταία, ανήκουσα στον Διονυσιακό κύκλο, εγνώρισε συν τω χρόνω μετασχηματισμούς και διαφοροποιήσεις, με την εκδοχή της ως επικίνδυνης καλλονής να αποτελεί θέμα πρόσφατης σχετικής εκθέσεως στο Μητροπολιτικό Μουσείο Νέας Υόρκης,9_241 κατ’ αναλογίαν με την Kubaba – Κυβήβη της Εποχής του Χαλκού η οποία εν συνεχεία μετασχηματίσθηκε στην ευρέως δημοφιλή Κυβέλη. Αξίζει, επιπρόσθετα, να σημειωθεί ότι η τρομερή Μέδουσα έχει κατά περίπτωση συσχετισθεί με το θέμα των αποκομμένων κεφαλών, αφού και η ίδια έτσι θανατώθηκε από τον Περσέα, Ov. Met. 4.735-752! Σημειώνεται ότι το έθιμο αποκοπής των κεφαλών των εχθρών απετέλεσε χαρακτηριστικό των Σκυθών αλλά και άλλων φύλων, το δε σχετικό εικονογραφικό θέμα στην τέχνη έχει αποδοθεί με τον όρο têtes coupées. Η εμφάνιση κεφαλών επί ρυτών και άλλων τεχνουργημάτων σε θέση ελαφρώς συνεστραμμένη εν σχέσει με την κατά πρόσωπο έχει επίσης συσχετισθεί κατά περίπτωση με την Διονυσιακή σφαίρα,9_242 παρέχοντας ακόμη μία συσχέτιση με τον πολυσήμαντο θεό. Από την άλλη η λατρεία του Bes φαίνεται ότι είχε αφομοιωθεί και από τους Έλληνες της Πτολεμαϊκής Αιγύπτου, αφού ο επιγραμματοποιός Ηδύλος εμφανίζεται στο επίγραμμά του GP 4 να εγκωμιάζει κολοσσιαίο ρυτό - κρήνη οίνου στο σχήμα του θεού Bes, χρησιμοποιούμενο σε τελετουργίες προς τιμήν της Αρσινόης – Αφροδίτης στην πόλη Κάνωπο του Δέλτα του Νείλου πλησίον της Αλεξανδρείας.9_243
Σε άλλο διακοσμητικό, αυτήν την φορά από τσόχα, υιοθετείται το άνθος λωτού εγγεγραμμένο στους σπειροειδείς βλαστούς του (βλαστόσπειρες),9_244 ενώ δεν λείπει και άνθινος σταυρός επίσης Ελληνικής επιρροής.9_245
Themes of flowers of all kinds derived from the Greek classical themes are also found on Pazyryk.9_233 The continuous spiral appears on the second tumulus, but its Greek subsamples are found, among others, on Corinthian relief vases9_234 and on a Corfiot mark,9_235 both of the seventh/sixth century BC.
On a leather harness ornament of Pazyryk 1 the centre of the anthrax holds the head of Medusa,9_236 an element which is found at various sites in southern Russia, for example on a mid-headed bowl from Kul Oba in the Crimea.9 _237 The head on the bowl at Kul Oba has been attributed by some researchers to the god Bes, whose depiction resembles that of Medusa, and the subject provides an occasion for a brief emblematic commentary on the inter-temporal and inter-regional associations as manifested in religious ideas and art. It is noted in this regard that similarity in terms of both characteristics and image has been identified between the Egyptian god Bes,9_238 the Hittite - Aegean goddess Kubaba - Cybele9_239 and Medusa.9 _240 The latter, belonging to the Dionysian circle, has in time undergone transformations and diversifications, with her version as a dangerous beauty being the subject of a recent exhibition on the subject at the Metropolitan Museum of New York,9_241 by analogy with the Kubaba - Cybele of the Bronze Age, which was subsequently transformed into the widely popular Cybele. It is worth noting, moreover, that the formidable Medusa has been occasionally associated with the theme of severed heads, since she herself was thus killed by Perseus, Ov. Met. 4.735-752! It should be noted that the custom of cutting off the heads of enemies was a characteristic of the Scythians and of other tribes, and the relevant iconographic theme in art has been rendered by the term têtes coupées. The appearance of heads on rites and other artefacts in a position slightly twisted in relation to the face has also been associated on occasion with the Dionysian sphere,9_242 providing yet another association with the multifaceted god. On the other hand, the worship of Bes seems to have been assimilated by the Greeks of Ptolemaic Egypt, since the epigraphist Idyllos appears in his inscription GP 4 to praise a colossal brook - a wine fountain in the shape of the god Bes, used in rituals in honour of Arsinoe - Aphrodite in the city of Canopus in the Nile Delta near Alexandria.9_243
In another ornament, this time made of felt, the lotus blossom inscribed on its spiral shoots (vlastospirae) is adopted,9_244 while a floral cross, also of Greek influence, is not missing.9_245
シルクロードのどこかで、この美しい赤い衣装は見ましたよ。龍村織の記事のところで、写真を掲載しましたが、このミイラさんが着ていたものだったんですね。
Εικ. 9_31: Ο άνδρας του Yingpan (δεξιά: λεπτομέρεια)
Το κέντρο του εδώ σχολιαζόμενου τάπητα του Pazyryk καταλαμβάνουν είκοσι τέσσερεις σταυροειδείς συνθέσεις, κάθε μία των οποίων αποτελείται από τέσσερα τυποποιημένα ανθίδια λωτού. Το διακοσμητικό θέμα με την σταυροειδή διάταξη έχει παραβληθεί προς αντίστοιχο Ασσυριακό του εβδόμου αι. π.Χ.,9_246 όμως ανάλογο θέμα συναντάται και στο Γόρδιον9_247 του έκτου αι. π.Χ.
Fig. 9_31: The Yingpan man (right: detail)
The centre of the Pazyryk carpet commented on here is occupied by twenty-four cross-shaped compositions, each of which consists of four standard lotus flowers. The decorative theme with the cruciform arrangement has been copied from an Assyrian counterpart of the seventh century B.C.,9_246 but a similar theme is also found in the Gordion9_247 of the sixth century B.C.
Εικ. 9_32: Σταυροειδές διακοσμητικό από το Νέο – Ασσυριακό ανάκτοροFig. 9_32: Cross-shaped ornament from the New Assyrian palace
Τρία διακεκριμένα φυτικά διακοσμητικά θέματα κατέχουν ιδιαίτερη θέση στο Κινεζικό καλλιτεχνικό θεματολόγιο και θα μας απασχολήσουν εδώ, μιάς και σχετίζονται με το Pazyryk και τους νομάδες, αφ’ ενός, καθώς και με την Ανατολική Μεσόγειο, αφ’ ετέρου. Πρόκειται γιά το άνθος του λωτού, το συμβατικό άνθος που είναι γνωστό ως ανθέμιο (palmette) και τους μίσχους ελικοειδούς σχήματος (βλαστόσπειρες). Σύμφωνα με μερίδα μελετητών αυτά τα στοιχεία αναπτύχθηκαν στην Αίγυπτο αν και τους αναγνωρίζεται και Αιγαιακή επιρροή,9_248 άλλοι όμως αποδίδουν την έμπνευση τους στο Αιγαίο,9_249 όπου εντοπίζεται μακρά και πλήρης συμβολικού περιεχομένου παράδοση υιοθετήσεως φυτικών θεμάτων.9_250 Πράγματι σύμφωνα με τον Cameron στην τοιχογραφία πομπής που πλαισιώνει το μνημειώδες κλιμακοστάσιο της Κνωσσού μία από τις μορφές μεταφέρει άνθη λωτού, ενώ διάσημες είναι και οι τοιχογραφίες με στεφάνους ανθέων σε τοιχογραφίες οικίας της Κνωσσού της ΥΜ Ι. Άλλωστε οι Μινωίτες φαίνεται ότι είχαν γνώση του άνθους του λωτού (Nymphaea caerulea)9_251 ενώ εξέχουσα υπήρξε η θέση του πλήρους συμβολισμών κρίνου στην Αιγαιακή εικονογραφία.9_252 Σε κάθε περίπτωση αυτά τα διακοσμητικά θέματα γνώρισαν γρήγορα ευρύτατη διάδοση,9_253 η απόδοση δε της αρχικής εμπνεύσεως στην μία ή την άλλη πηγή μοιάζει μερικές φορές να απηχεί περισσότερο την προδιάθεση των ερευνητών, παρά την σύνθετη και ασαφή αντικειμενική πραγματικότητα. Σε τοιχογραφίες από το ανάκτορο του Tukuti-Ninurta (1243-1207 π.Χ., βόρειο Ιράκ), πάνω από τα δέντρα και τις αντωπές αίγες παριστάνονται άνθη λωτού σε εμπρόσθια όψη εναλλασσόμενα με ρόδακες. Σύμφωνα με την Rawson αμφότερα τα διακοσμητικά διαθέτουν προϊστορία τόσον στην Αίγυπτο όσον και στην Κρήτη και θα μπορούσαν να αποτελούν δάνειο από αμφότερες. Πάντως ομοφωνία υπάρχει για το ότι αυτά εισήχθησαν στην Κίνα από το εξωτερικό, όμως η αποδοχή τους εκεί συνοδεύτηκε από τροποποιήσεις και προσαρμογές στο αναπτυσσόμενο Κινεζικό ύφος.9_254
Three distinguished floral decorative themes occupy a special place in the Chinese artistic agenda and will concern us here, since they are related to Pazyryk and nomads, on the one hand, and to the Eastern Mediterranean, on the other. They are the lotus flower, the conventional flower known as the anther (palmette) and the spiral-shaped stems (blastospheres). According to some scholars, these elements were developed in Egypt, although an Aegean influence is also acknowledged,9_248 but others attribute their inspiration to the Aegean,9_249 where a long and full symbolic tradition of adopting plant subjects is found.9 _250 Indeed, according to Cameron, in the procession fresco that frames the monumental staircase of Knossos, one of the figures is carrying lotus blossoms, while the frescoes with wreaths of flowers on the frescoes of a house in Knossos of YM I are also famous. Besides, the Minoans seem to have had knowledge of the lotus flower (Nymphaea caerulea)9_251 while the full symbolism of the lily was prominent in Aegean iconography.9 _252 In any case, these decorative themes quickly became widespread,9_253 and the attribution of the original inspiration to one source or another sometimes seems to reflect the predisposition of the researchers rather than the complex and vague objective reality. In frescoes from the palace of Tukuti-Ninurta (1243-1207 BC, northern Iraq), lotus blossoms are depicted above trees and upright goats in a frontal view alternating with rosettes. According to Rawson, both ornaments have a prehistory in both Egypt and Crete and could be on loan from both. However, there is consensus that they were imported into China from abroad, but their acceptance there was accompanied by modifications and adaptations to the developing Chinese style.9_254
Τεκμήρια αποδεικτικά αλληλεπιδράσεων μεταξύ νομάδων (του κύκλου Pazyryk στην συγκεκριμένη περίπτωση), Κίνας και Ελλάδος αποδεικνύουν επιπρόσθετα την διάχυση και κυκλοφορία ζωϊκών διακοσμητικών θεμάτων. Από τον τρίτο τύμβο του Ak-Alakha προέρχεται διακοσμητικό από τσόχα με παράσταση γρύπα διαθέτοντος κεφαλή λέοντος, μυθικού θηρίου που παραπέμπει σε Αχαιμενιδικό υπόδειγμα.9_255 Το ίδιο βασικό θέμα απαντά σε ζεύγος λίθινων κερασφόρων λεόντων από το Luoyang, της περιόδου των Ανατολικών Han, όμως σε αυτό αναγνωρίζεται Ελληνιστική ή Βακτριανή επιρροή.9_256 Σε δερματοστιξία επί της σορού ταφείσας στον τύμβο Pazyryk 5 απεικονίζονται δύο τίγρεις και λεοπάρδαλη να επιτίθενται σε ελάφι και άλκη, η δε υιοθετούμενη εκεί καλλιτεχνική προσέγγιση εκτιμήθηκε ότι παραπέμπει σε Αχαιμενιδικά παράλληλα,9_257 ομοιάζουσα επίσης με τεκμήριο από την θέση Aluchaideng της ΒΔ Κίνας9_258 αλλά και με τεχνούργημα από τον θησαυρό των Σιφνίων στους Δελφούς! Ομοίως στο σώμα σορού από τον τύμβο Pazyryk 2 έχει εντοπισθεί δερματοστιξία με παράσταση μειξογενούς θηρίου που συνδέεται με το θεματολόγιο των νομάδων, με το τελευταίο να αποδίδεται στην Ινδοευρωπαϊκή κληρονομιά τους.9_259 Τα μειξογενή ή μυθικά, συνήθως δε οπληφόρα, πλάσματα απαντούν επίσης στην Ελληνική εικονογραφία,9_260 αλλά και ευρύτερα στην Ανατολική Μεσόγειο, βρήκαν δε τον δρόμο τους και στον κινεζικό χώρο.9_261 Στον τελευταίο συχνά συνδυάστηκαν με το ιδιόρρυθμο θέμα του νέφους,9_262 σε υφάσματα και άλλα τεχνουργήματα.
Documentary evidence of interactions between nomads (of the Pazyryk circle in this case), China and Greece additionally prove the diffusion and circulation of animal decorative themes. From the third tomb of Ak-Alakha comes a felt decoration with a representation of a griffin with a lion's head, a mythical beast that refers to an Achaemenid model.9_255 The same basic theme is found on a pair of stone horned lions from Luoyang, of the Eastern Han period, but a Hellenistic or Bactrian influence is recognized.9 _256 A tattoo on the body of a woman buried in Pazyryk tomb 5 depicts two tigers and a leopard attacking a deer and elk, and the artistic approach adopted there was thought to be reminiscent of Achaemenid parallels,9_257 also similar to a document from the Aluchaideng site in NW China9_258 but also to an artefact from the Siphnean hoard at Delphi! Similarly, a tattoo with a depiction of a beast with a bearded beast has been found on the body of a body from Pazyryk tomb 2, which is associated with the nomad theme, the latter being attributed to their Indo-European heritage.9 _259 Minoan or mythical, and usually ungulate, creatures are also found in Greek iconography,9_260 but also more widely in the Eastern Mediterranean, and found their way into the Chinese area.9_261 In the latter they were often combined with the peculiar theme of the cloud,9_262 in textiles and other artefacts.
Εικ. 9_33: Μια τρισδιάστατη ανασύνθεση τμήματος δερματοστιξίας στο σώμα της σορού από τον δεύτερο τύμβο του PazyrykFig. 9_33:
A three-dimensional reconstruction of a section of tattooing on the body of the remains from the second Pazyryk tumulus
Αναφοράς αξίζει, τέλος, και άλλο τεκμήριο συσχετίσεως του Pazyryk, και μάλιστα του τύμβου 5, με την Ελλάδα. Σε επιτοίχιο ύφασμα από ερέα (τσόχα) του προαναφερθέντος τύμβου παρίσταται καθιστή γυναικεία θεότης με το δεξί χέρι στην κεφαλή και το αριστερό να κρατά ανθισμένο κλάδο, την οποία πλησιάζει αγένειος και μυστακοφόρος έφιππος άνδρας.9_263 Η σκηνή συνιστά παράσταση της συζεύξεως – συνενώσεως (κοινωνίας) μεταξύ της καθιστής υπερέχουσας θεάς της βλαστήσεως – γονιμότητος και νέου παρέδρου, για να χρησιμοποιήσουμε την ορολογία για το ανάλογο Μινωικό θέμα.9_264 Η εικονογραφία παραπέμπει σε θρησκευτικά σχήματα με ευρεία διάδοση στην Ανατολική Μεσόγειο, διαθέτει δε και σαφείς ιρανικές επιδράσεις. Σύμφωνα με την προσέγγιστη της Ustinova η γυναικεία θεότης είναι η Αργίμπασα – Αφροδίτη Ουρανία ή Αφροδίτη Απατουριάς του Βασιλείου του Βοσπόρου.9_265
Finally, another evidence of Pazyryk's association with Greece, and indeed with tumulus 5, deserves mention. On a wall cloth made of rea (felt) of the above-mentioned tomb, a seated female goddess is depicted with her right hand on her head and her left hand holding a flowering branch, which is approached by a holy and mystic man on horseback.9 _263 The scene is a representation of the coupling - coalescence (communion) between the seated supreme goddess of vegetation - fertility and a new parador, to use the terminology for the analogous Minoan theme.9_264 The iconography refers to religious figures widely spread in the Eastern Mediterranean, and has clear Iranian influences. According to Ustinova's approximation, the female goddess is Argibasa - Aphrodite Urania or Aphrodite Apatyria of the Kingdom of Bosporus.9_265
Εικ. 9_34: Νεκρικά προσωπεία από γύψο σε Σαρματική ταφή θήλεος και άρρενος στο Oglatkhty (Ρωσσία)図. 9_34：
Fig. 9_34: Mortuary plaster portraits in a female and male mortuary burial at Oglatkhty (Russia)
オグラトフティ（ロシア）の女性および男性の死体埋葬の石膏像
ロシアの古墳出土で、額に渦巻き模様のタトゥをした女性がいたんですね。驚きです。
Εν κατακλείδι τα υπάρχοντα τεκμήρια βεβαιώνουν, πέραν πάσης επιφυλάξεως, την ζωντανή και γόνιμη αλληλεπίδραση μεταξύ του Ελληνικού πολιτισμού, των νομάδων του κύκλου Pazyryk και του Κινεζικού χώρου, η οποία είχε ως αποτέλεσμα την ευρύτατη κυκλοφορία διακοσμητικών θεμάτων, τεχνικών αλλά και ιδεών.
In conclusion, the existing evidence attests, beyond all reservations, to the lively and fruitful interaction between Greek culture, the nomads of the Pazyryk circle and the Chinese area, which resulted in the wide circulation of decorative themes, techniques and ideas.
Από τον τάπητα του Pazyryk[100]
From the carpet of Pazyryk[100]
